Thành công của chủ nghĩa công lợi: Một bát súp gà có thể độc

Ngành công nghiệp tiền điện tử luôn đầy kịch tính. Chỉ trong vòng hai năm rưỡi, giá trị thị trường của một công ty khởi nghiệp có thể tăng vọt lên 28 tỷ USD. Điều khiến người ta sửng sốt hơn nữa là công ty này đã từ vị trí hàng đầu trong ngành đến bờ vực phá sản chỉ trong chưa đầy một tuần. Trên mạng còn xuất hiện những câu đùa rằng hiệu suất đầu tư của hầu hết mọi người trong tuần này thậm chí còn vượt qua một nhà giao dịch hàng đầu tốt nghiệp từ MIT.

Tất cả những điều này bắt nguồn từ chàng trai tóc bù xù - SBF.

Nghịch lý của chủ nghĩa vị tha hiệu quả

SBF đã bị gán mác "người theo chủ nghĩa vị tha hiệu quả". Mác này đã khiến mọi người nhanh chóng hình thành ấn tượng về tính cách của anh ấy, và anh ấy cũng thực sự coi đây là tín ngưỡng trong cuộc sống và nỗ lực thực hiện.

Chủ nghĩa vị tha hiệu quả là một nhánh của chủ nghĩa vị lợi. Chủ nghĩa vị lợi chủ trương "theo đuổi hạnh phúc lớn nhất cho số đông nhất", trong khi chủ nghĩa vị tha hiệu quả thì nhấn mạnh hơn đến việc xem xét chi phí và lợi ích khi làm việc thiện. Những người theo chủ nghĩa vị tha hiệu quả theo đuổi việc tối đa hóa giá trị của việc làm thiện, nhưng với điều kiện là không làm tổn hại đến lợi ích của bản thân.

Tuy nhiên, tư tưởng này tồn tại một số vấn đề. Như đã chỉ trích bởi Vitalik Buterin, người sáng lập Ethereum, chủ nghĩa vị lợi hiệu quả thiếu lý thuyết phân phối "vốn xã hội" hiệu quả. Nó có thể dẫn đến một số hành vi cực đoan, chẳng hạn như tích lũy tài sản một cách điên cuồng để làm điều tốt trong tương lai, hoặc cho rằng có thể làm công việc có lương cao không đạo đức miễn là cuối cùng có thể quyên góp nhiều tiền hơn.

Nguồn gốc và thực hành của đức tin

Niềm tin của SBF vào chủ nghĩa vị tha hiệu quả bắt nguồn từ thời niên thiếu. Khi 14 tuổi, anh đã có sự quan tâm sâu sắc đến chủ nghĩa vị lợi. Ý tưởng này đã ăn sâu vào tâm trí anh và ảnh hưởng đến quỹ đạo cuộc đời của anh.

Là một tỷ phú siêu giàu, SBF đã thực hiện triệt để triết lý của mình. Ông cam kết sẽ quyên góp phần lớn tài sản của mình cho các tổ chức từ thiện, công ty của ông hàng năm quyên góp 1% doanh thu. Ông cũng là một trong những CEO đóng góp nhiều nhất cho Biden trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020.

Trong cuộc sống cá nhân, SBF cũng thể hiện xu hướng tối giản. Anh là người ăn chay, chỉ ngủ bốn giờ mỗi đêm, ở chung căn hộ với bạn cùng phòng, hầu như không uống rượu và không đi nghỉ. Những hành động này dường như xác nhận sự tận tâm của anh đối với chủ nghĩa vị tha hiệu quả.

Sự xung đột giữa lý tưởng và thực tế

Tuy nhiên, chủ nghĩa lý tưởng của SBF đã va chạm mạnh mẽ với thế giới thực. Làm từ thiện, tham gia chính trị, mở rộng kinh doanh đều cần một lượng lớn tiền. Trong thời gian thị trường tiền điện tử suy thoái, để đạt được mục tiêu của mình, SBF bắt đầu thực hiện một số hành động gây tranh cãi, chẳng hạn như che giấu báo cáo tài chính của công ty, sử dụng token của nền tảng làm tài sản thế chấp, v.v.

Cách làm này đã gây ra mâu thuẫn nội bộ trong công ty, dẫn đến việc các giám đốc điều hành rời bỏ. Một số người cho rằng, việc rò rỉ báo cáo tài chính nội bộ có thể nhằm ngăn chặn SBF đẩy công ty vào vực thẳm.

Suy ngẫm và tương lai

Sau khi khủng hoảng bùng phát, SBF bắt đầu suy ngẫm và xin lỗi nhân viên cũng như công chúng. Anh thừa nhận mình đã mắc sai lầm và cho biết đang tìm kiếm khoản cứu trợ tài chính lên tới 9,4 tỷ USD.

Dù là chủ nghĩa vị lợi hay chủ nghĩa hiệu quả vị tha, đối với cá nhân chỉ là một công cụ tư tưởng. Việc quá lý tưởng hóa hoặc xa rời thực tế đều không thể chấp nhận được. Kinh nghiệm của SBF nhắc nhở chúng ta rằng, ngay cả khi xuất phát từ thiện ý, cũng cần xem xét các điều kiện thực tế và những tác động tiêu cực có thể xảy ra.

SBF thành công không phải là ngẫu nhiên, và số phận của FTX cũng chưa được định đoạt. Trong tương lai, SBF có thể thực sự rút ra bài học và khởi động lại hay không, chúng ta vẫn cần chờ xem. Câu chuyện này cho chúng ta thấy rằng, ngay cả những lý tưởng đẹp đẽ nhất, nếu tách rời thực tế, cũng có thể biến thành một bát "canh độc" nguy hiểm.