Con đường khám phá đa dạng của mạng xã hội Web3 - một tia sáng ngắn ngủi hay ứng dụng quy mô lớn tiếp theo?

Một, Giới thiệu: Định nghĩa về mạng xã hội Web3

Gần đây, sự bùng nổ của friend.tech một lần nữa đã thu hút sự chú ý của mọi người vào mạng xã hội Web3. Bằng cách thu hút nhiều người dùng tham gia thông qua mô hình định giá sức ảnh hưởng của các nhà lãnh đạo ý kiến (KOL). Dự án Bodhi xuất hiện sau đó cũng đã gây được nhiều sự chú ý, nó thực hiện việc hồi phục giá trị dữ liệu bằng cách gán giá trị cho nội dung. Trong lĩnh vực mạng xã hội, Web3 dường như đang trải qua một số cuộc cách mạng và khám phá mới. Với sự phát triển của công nghệ blockchain, nó đang định nghĩa lại cách chúng ta hiểu về mạng xã hội và cung cấp một loạt giải pháp đổi mới. Dù là tài chính xã hội (SocialFi) hay mạng xã hội phi tập trung (Desoc), Web3 đang tích cực khám phá khả năng của mạng xã hội trong tương lai.

Nhìn lại quá trình phát triển của các sản phẩm mạng xã hội, các sản phẩm mạng xã hội Web2 như Facebook, X( Twitter), Instagram, WeChat, v.v. đã mang đến sự tiện lợi chưa từng có cho người dùng, khiến việc chia sẻ, tương tác và giao tiếp trở nên dễ dàng hơn. Tuy nhiên, sự tiện lợi này cũng ẩn chứa một số vấn đề. Các nền tảng mạng xã hội Web2 thường kiểm soát dữ liệu người dùng một cách tập trung, thiếu tính minh bạch và bảo vệ quyền riêng tư, và việc quản trị cũng như quyết định của nền tảng thường nằm trong tay của một số thực thể tập trung. Thêm vào đó, việc khuyến khích sáng tạo cũng là một khía cạnh gây tranh cãi của các sản phẩm mạng xã hội Web2.

Trong khi đó, mạng xã hội Web3 đang định nghĩa lại mạng xã hội theo một cách hoàn toàn mới. Web3 xã hội nhấn mạnh vào tính phi tập trung, quyền riêng tư và kiểm soát dữ liệu người dùng, cũng như cơ chế khuyến khích của kinh tế tiền điện tử, đã xuất hiện các giao thức và sản phẩm như Lens, CyberConnect, Farcaster, Phaver, Debox, friend.tech. Các khái niệm như SocialFi kết hợp tài chính và xã hội, tái hình thành diện mạo của mạng xã hội. Trong khi đó, Desoc cam kết xây dựng một hệ sinh thái xã hội phi tập trung để giải quyết nhiều vấn đề tồn tại trong mạng xã hội Web2.

Mặc dù lĩnh vực social đã được kỳ vọng từ lâu sẽ trở thành ứng dụng quy mô lớn tiếp theo, nhưng kể từ khi ra đời đến nay vẫn chưa đạt được ứng dụng quy mô lớn. Tương lai của Web3 xã hội sẽ phát triển như thế nào? Những sản phẩm xã hội liên tục xuất hiện liệu có phải chỉ là một tia sáng ngắn ngủi hay là ứng dụng quy mô lớn tiếp theo? Báo cáo nghiên cứu này sẽ đi sâu vào các khái niệm cốt lõi và giải pháp của Web3 xã hội, phân tích tình trạng phát triển, ưu điểm và thách thức của nó. Chúng tôi sẽ trở về bản chất của xã hội, xem xét lĩnh vực Web3 xã hội, tiết lộ những ưu điểm và thách thức của nó, và thảo luận về vai trò của chúng trong việc định nghĩa lại mạng xã hội.

Hai, tại sao cần mạng xã hội Web3?

1. Bản chất của giao tiếp không thay đổi theo sự phát triển của lịch sử.

Như Tom Standage chỉ ra trong cuốn "Lịch sử ngắn gọn về truyền thông xã hội", chúng ta thường nghĩ rằng truyền thông xã hội là một khái niệm mới xuất hiện cùng với sự phát triển của internet và công nghệ số. Tuy nhiên, thực tế là con người đã luôn giao tiếp và truyền thông thông tin qua nhiều hình thức khác nhau. Từ những bức thư cổ đại, quán cà phê cho đến mạng xã hội hiện đại, bản chất của truyền thông xã hội không thay đổi, chỉ có hình thức và công cụ kỹ thuật của nó liên tục tiến hóa. Truyền thông xã hội là sự mở rộng của đặc điểm con người, là một cách mà chúng ta không ngừng theo đuổi sự kết nối và giao tiếp.

Từ các giai đoạn lịch sử khác nhau, công nghệ đã có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và tiến hóa của mạng xã hội, là động lực quan trọng của sự thay đổi.

1. Thời kỳ cổ đại và truyền thông truyền thống: Trong thời kỳ cổ đại, thư tín, bưu điện và các phương thức khác là phương tiện giao tiếp chính. Với sự phát minh của kỹ thuật in, sách và báo trở thành công cụ chính để truyền tải thông tin, nhưng phạm vi giao tiếp bị hạn chế bởi khu vực và tốc độ truyền thông.

2. Thời đại điện báo và điện thoại: Cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20, sự xuất hiện của điện báo đã rút ngắn thời gian truyền thông tin, sự phổ cập của điện thoại đã thay đổi cách giao tiếp từ xa, mọi người có thể trao đổi thông tin nhanh chóng hơn.

3. Thời đại phát thanh và truyền hình: Các phương tiện phát thanh và truyền hình của thế kỷ 20 đã thay đổi cách thức truyền thông đại chúng, cho phép thông tin được lan rộng hơn, hình thành văn hóa, chính trị và quan niệm xã hội.

4. Thời đại Internet và Web1.0: Từ những năm 90 đến đầu những năm 2000, sự xuất hiện của Internet đã làm cho việc truyền thông tin trở nên rộng rãi và tức thời hơn. Thời đại Web1.0 chủ yếu được cấu thành từ các trang web tĩnh, nội dung chủ yếu là sự truyền tải một chiều từ chính thức đến người dùng, người dùng không thể chủ động tham gia vào việc sáng tạo nội dung, tính xã hội thấp.

5. Sự trỗi dậy của Web2.0 và mạng xã hội: Từ giữa những năm 2000 đến nay, với sự xuất hiện của Web2.0, đã xuất hiện các nền tảng mạng xã hội tương tác hơn và có sự tham gia của người dùng, như Facebook, X và YouTube. Những nền tảng này cung cấp nhiều nội dung do người dùng tạo ra và các chức năng xã hội, trở thành công cụ chính cho việc giao tiếp, chia sẻ và tương tác hàng ngày của mọi người.

6. Web3.0 và mạng xã hội phi tập trung: Gần đây, với sự phát triển của công nghệ blockchain và tiền điện tử, đã xuất hiện các nền tảng mạng xã hội Web3.0 chú trọng hơn vào phi tập trung, bảo vệ quyền riêng tư và kiểm soát của người dùng. Những nền tảng này cố gắng giải quyết các vấn đề tồn tại trong mạng xã hội Web2.0, như quyền riêng tư dữ liệu, lọc thuật toán và tính xác thực của thông tin, đồng thời cung cấp trải nghiệm mạng xã hội an toàn và minh bạch hơn.

Có thể thấy, con người từ xưa đã có nhu cầu giao tiếp xã hội. Nhưng nếu đi vào bản chất, dù là giao tiếp trực tiếp, gửi thư bằng bồ câu hay khắc trên đá để gửi cho người khác, bản chất nhu cầu giao tiếp xã hội của con người không có nhiều thay đổi theo sự phát triển của thời đại, nhu cầu cốt lõi có thể được tóm tắt thành bốn điểm sau:

1. Giữ kết nối và cảm giác thuộc về: Xã hội giúp mọi người cảm thấy có sự thuộc về, thỏa mãn nhu cầu về cảm xúc và tinh thần, xây dựng mối quan hệ thân thiết và nhận được sự hỗ trợ.

2. Học tập và trao đổi thông tin: Thông qua mạng xã hội, mọi người có thể chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức và thông tin, thúc đẩy việc học tập, phát triển và trưởng thành cá nhân.

3. Hợp tác và hỗ trợ: Giao tiếp giúp mọi người hợp tác, phối hợp, cùng nhau giải quyết vấn đề và đạt được mục tiêu chung.

4. Nhận thức xã hội và tự thể hiện: Xã hội là cách mà mọi người thể hiện bản thân, xây dựng danh tính và nhận được sự công nhận.

2. Web2 xã hội giải quyết nhu cầu "nhanh, tốt, tiết kiệm"

Sau giữa những năm 2000, mạng xã hội Web2 bắt đầu phát triển mạnh mẽ. Facebook trở thành người tiên phong trong số đó, cung cấp cho người dùng các chức năng chia sẻ thông tin, hình ảnh, video, cập nhật trạng thái, và cho phép người dùng xây dựng mạng lưới xã hội. Sau đó, nhiều nền tảng xã hội khác như X, YouTube, LinkedIn lần lượt xuất hiện.

Mỗi nền tảng có những đặc điểm và tính năng khác nhau, chẳng hạn như X với cách truyền thông và tương tác xã hội độc đáo của mình, đã trở thành một nền tảng quan trọng cho việc truyền tải và thảo luận thông tin. Giới hạn 140 ký tự của nó giúp thông tin được lan truyền nhanh chóng, trở thành tâm điểm của tin tức và thảo luận; YouTube, với tư cách là nền tảng chia sẻ video, đã thay đổi cách mọi người xem và chia sẻ video, trở thành nền tảng sáng tạo và chia sẻ nội dung phổ biến; LinkedIn tập trung vào mạng xã hội nghề nghiệp, cung cấp một mạng lưới chuyên nghiệp cho phép người dùng xây dựng mối quan hệ nghề nghiệp, chia sẻ kinh nghiệm làm việc và mở rộng mối quan hệ; Instagram với tính năng chia sẻ hình ảnh mạnh mẽ và tính tương tác xã hội đã thu hút số lượng lớn người dùng, trở thành một trong những nền tảng chính để chia sẻ ảnh và video.

Trong giai đoạn Web2, nhấn mạnh sự tham gia của người dùng, tương tác và tạo nội dung, các trang web đã chuyển từ việc trình bày thông tin tĩnh sang các nền tảng xã hội động và tương tác hơn, cho phép người dùng tạo ra và chia sẻ nội dung, từ văn bản và hình ảnh đơn giản đến video, blog và hồ sơ phong phú hơn. Với sự phát triển của Internet di động và sự phổ biến của điện thoại thông minh, mọi người có thể truy cập các nền tảng truyền thông xã hội bất cứ lúc nào và ở đâu, thúc đẩy sự tiện lợi và tần suất của các hoạt động xã hội.

Và với sự gia tăng quy mô người dùng, mạng xã hội dần trở thành nền tảng chính cho các hoạt động thương mại và quảng cáo, các doanh nghiệp và thương hiệu sử dụng mạng xã hội để thu hút người dùng và khuyến mãi sản phẩm, giá trị thị trường của các dự án xã hội cũng tăng vọt, trong đó công ty dẫn đầu là Meta(, trước đây là Facebook), kể từ khi IPO vào năm 2012 đã tăng vọt về giá trị thị trường, và vào năm 2021 đã vượt qua 1 nghìn tỷ đô la.

Nhìn lại lịch sử phát triển của mạng xã hội Web2, bản chất của nhu cầu xã hội không thay đổi, sự thay đổi cốt lõi là cung cấp dịch vụ nhanh hơn, thuận tiện hơn và rẻ hơn. Facebook giúp người dùng nhanh chóng kết bạn và chia sẻ thông tin, X giúp người dùng nhanh chóng thấy tin tức nóng hổi và thảo luận tương tác ( so với báo chí và truyền hình ), LinkedIn đã biến việc kết nối xã hội trong công việc từ chỉ có thể giới thiệu trực tiếp thành việc kết bạn nhanh chóng trực tuyến... Về bản chất, sản phẩm xã hội của Web2 giải quyết nhu cầu "nhanh, tốt, tiết kiệm" trong giao tiếp xã hội.

3. Những khó khăn của ngành công nghiệp xã hội truyền thống

Tuy nhiên, mạng xã hội Web2 cũng mang đến một số vấn đề, có thể tóm gọn lại ở hai khía cạnh là quyền sở hữu dữ liệu và tính tập trung:

1. quyền sở hữu dữ liệu: Trong các sản phẩm mạng xã hội Web2, dữ liệu của người dùng không thuộc về chính họ, mà thuộc về nền tảng, điều này gây ra nhiều vấn đề.

• Rò rỉ thông tin cá nhân: Dữ liệu người dùng bị thu thập và sử dụng với số lượng lớn, dẫn đến rủi ro rò rỉ thông tin cá nhân. Nền tảng có thể lạm dụng dữ liệu người dùng hoặc bán cho bên thứ ba, gây ra vấn đề rò rỉ thông tin và lạm dụng dữ liệu.

• Giá trị không phản hồi người dùng: Dữ liệu của người dùng giúp các nền tảng xã hội thực hiện các hành vi quảng cáo như marketing chính xác, tuy nhiên người dùng lại không thể nhận được lợi ích từ doanh thu, dẫn đến việc dữ liệu của người dùng bị nền tảng khai thác miễn phí.

• Không thể đa nền tảng: Do dữ liệu của người dùng thuộc về nền tảng chứ không phải thuộc về họ, nên khi đăng ký trên các mạng xã hội khác nhau thường phải bắt đầu từ 0, thông tin như danh thiếp xã hội của mình không thể lưu thông trên nhiều nền tảng xã hội khác nhau, mỗi nền tảng xã hội trở thành một hòn đảo.

Trong môi trường xã hội Web2, nhiều nhà sáng tạo phản hồi rằng sau khi tạo ra phần lớn giá trị thì họ hoàn toàn không nhận được phần thưởng xứng đáng, hoặc chỉ nhận được một phần rất nhỏ. Có thể tạo dựng thương hiệu cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội, nhưng không có quyền sở hữu và kiểm soát dữ liệu và giá trị của nội dung đã tạo ra. Một khi X, Youtube xóa tài khoản cá nhân, mọi tích lũy dữ liệu nội dung sẽ bị mất.

2. trung tâm hóa: Trong các sản phẩm mạng xã hội Web2, nền tảng có quyền sử dụng nội dung một cách vô hạn.

• Khả năng chống kiểm duyệt yếu: Do thông tin Web2 được lưu trữ trên các máy chủ tập trung, dẫn đến việc quyền tự do ngôn luận không thể thực hiện được trong nhiều ứng dụng ở các quốc gia do ảnh hưởng của các yếu tố chính trị, văn hóa, từ đó một phần nào đó quyền tự do biểu đạt đã bị tước đoạt. Dù là sự thay đổi quy tắc của X, việc khóa tài khoản, hay Facebook, TikTok, WeChat, trên các nền tảng tập trung đều có quá nhiều hạn chế và ràng buộc, khiến người dùng chỉ có thể nhảy múa trong xiềng xích.

Mặc dù có các ứng dụng như Mammoth đang nỗ lực trong việc phi tập trung, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề không thể tránh khỏi. Mặc dù tổng thể đã trở nên phi tập trung, nhưng trong các máy chủ cụ thể, người dùng vẫn có nguy cơ bị sự chuyên quyền, bỏ rơi và cấm đoán của nhà cung cấp máy chủ đó.

![Web3 Social con đường đa dạng khám phá - một tia sáng ngắn ngủi hay trở thành Mass Adoption tiếp theo](