zkOmnichain: Web3 ağının temeli

zkRollup, Layer2 alanının temsilcisi olarak, Ethereum'un tıkanıklık sorununu çözmeyi amaçlamaktadır. Ancak, daha fazla dikkat çekmesi gereken konu, Layer0 alanına ait olan zkOmnichain'dir; bu da tüm Web3 ağını inşa etme hedefindedir. Ethereum ekosisteminin etkisi büyük olmasına rağmen, çoğu insanın dikkatini zkRollup'a yönlendirmesine neden olsa da, zkOmnichain'in önemini göz ardı etmemeliyiz. Sıfır bilgi kanıtına dayanan tam zincirler arası birlikte çalışabilirlik protokolü olan zkOmnichain, blok zinciri ile Web3'ün kutsal kasesi olarak kabul edilmektedir ve önemi son derece büyüktür.

Ethereum'un pazar payı sürekli değişiyor. 2020 yılının Ağustos ayından 2023 yılının Şubat ayına kadar, Ethereum'un TVL oranı zirve seviyesinden %59.24'e düşmüştür. Web3'ün zincir katman altyapısının uzun vadede "bir süper, çok güçlü" yapıyı koruması mümkün olsa da, Ethereum'un kendisi sürekli teknik yükseltmeler yaparken, zkRollup, opRollup gibi Ethereum Layer2'nin Layer1'den aldığı trafik ve BNB Chain, Polygon gibi rakiplerin güçlü büyümesi, ayrıca Atpos, Sui gibi yeni kamu zincirlerinin hızla yükselişi ve Cosmos ekosisteminin hızlı gelişimi ile birlikte, 2025 sonrasında Ethereum'un pazar payının uzun vadede %50'nin altında kalması bekleniyor.

2020 yılındaki DeFi patlamasından sonra, çoğu uygulama çok zincirli dağıtımın en temel yolunu benimseyerek, her bir zincirde ayrı ayrı dağıtım yapmıştır. Bu yöntem, geliştiricilere dağıtım ve işletme açısından zorluklar getirdiği gibi, aynı zamanda likiditenin her bir zincirde ciddi şekilde parçalanmasına ve farklı zincirler arasında aynı Token'ın büyük fiyat farklılıkları göstermesine neden olmuştur.

Uygulamanın tüm zincirleri kapsayan yolları üç ana şekilde gerçekleştirilir: Birincisi, orta konsensüs protokolleri aracılığıyla başlangıç zinciri ve hedef zincir ile birlikte çalışarak, temsilcileri arasında Cosmos, Polkadot, Multichain, Celer gibi projeler bulunmaktadır; İkincisi, Optimistic mekanizması aracılığıyla diğer zincirlerle etkileşim sağlamak, tipik temsilcileri arasında Synapse, Nomad, Hyperlane ve LayerZero bulunmaktadır; Üçüncüsü, sıfır bilgi kanıtına dayanan tam zincir etkileşim protokolü zkOmnichain ile diğer zincirlerle etkileşim sağlamaktır, temsilcileri arasında Electron, Polymer, Succinct ve Way Network gibi projeler bulunmaktadır.

Ayrıca, uygulamaların tamamen yeni bir akıllı sözleşme halka zincirine dağıtılması ve ardından bu zincir aracılığıyla ZetaChain ve Map Protocol gibi diğer zincirlerle birlikte çalışması gibi bir yol daha vardır. Ancak bu yöntem, hem geliştirme hem de işletme açısından oldukça ağırdır ve mevcut akıllı sözleşme halka zincirleriyle doğrudan kaynaklar için rekabet etmeyi gerektirir.

Birinci nesil ara zincir modeli, doğrulama düğümü sayısı ile güvenlik arasında bir denge sorunu ile karşı karşıyadır ve düğüm işletme maliyetleri yüksektir, bu da Web3 ağ altyapısının yükünü taşımayı zorlaştırır. Bu nedenle, dikkatimizi ara zincir modeli yerine, ikinci nesil ürün modeli opOmnichain ve üçüncü nesil ürün modeli zkOmnichain üzerinde yoğunlaştırmalıyız.

Tüm zincirler arası etkileşim protokolü Layer0 pisti, Ethereum ölçeklendirme çözümü Layer2 pistine benzemekte ve OP ile ZK olmak üzere iki ana çözüm kategorisi oluşturmaktadır. OP çözümündeki Optimistic Oracle alt modeli, merkeziyetsizlik ve paylaşılan güvenlik sorunları taşımakta ve katı bir güven varsayımına sahiptir. Optimistic Verification alt modeli daha titiz olsa da, hâlâ gecikme sorunları bulunmaktadır.

Buna göre, zkOmnichain daha iyi bir dayanıklılığa sahiptir, geçerlilik kanıtları üretebilir ve sağlam matematik ve kriptografi doğrulamaları ile tamlık ve adalet sağlanabilir. Groth16 gibi tekniklerin benimsenmesi ile kanıt boyutları daha da sıkıştırılabilir ve verimlilik artırılabilir.

zkOmnichain'in ortaya çıkışı, "zincir"den "ağ"a geçişin olanaklarını gösterdi ve büyük ölçekli tüm zincir uygulama dağıtımlarını destekleyen Layer0 altyapısının inşası için bir olanak sağladı. zkOmnichain'e dayalı tüm zincir uygulamaları, birçok önemli değişiklik getirecek: pahalı doğrulama düğümü işletim maliyetlerini ortadan kaldıracak, ara token ve türev token bağımlılığını ortadan kaldıracak ve oracle gibi üçüncü taraf güvenilir varlıklarına olan bağımlılığı sona erdirecek.

Tek zincirden çok zincire, sonra da tam zincire geçiş, Web3 gelişiminin büyük eğilimidir. Önümüzdeki üç yıl içinde, tam zincir uygulamaları, tek zincir/çok zincir uygulamalarını aşamalı olarak değiştirmesi ve Web3 uygulamalarının ana dağıtım modeli haline gelmesi beklenmektedir. zkOmnichain etkileşim protokolü, bu sürecin gerçekleştirilmesinde anahtar bir teknoloji aracı ve altyapı olacaktır. zkOmnichain tabanlı tam zincir AMM, tam zincir borç verme, tam zincir SocialFi ve tam zincir NFT gibi uygulamaların bir çiğdem gibi fışkırmasını bekleyebiliriz.